izvor: Pobjeda
autor: Zoran Darmanović
Kako smo proćerdali i 2022.
Ustavnim pučem u parlamentu Crne Gore okončana je 2022. godina, tako što je predsjednica parlamenta Danijela Đurović, preuzimajući nadležnosti predsjednika države Mila Đukanovića, shodno odredbama neustavnog Zakona o predsjedniku, dodijelila mandat Miodragu Lekiću za sastav nove 44. vlade Crne Gore.
Tokom 2022. pale su dvije vlade – „apostolska“ Zdravka Krivokapića i manjinska Dritana Abazovića.
Proteklu godinu je obilježila i velika izdaja nacionalnih interesa, kada je Abazović sa patrijarhom Crkve Srbije Porfirijem Perićem potpisao takozvani Temeljni ugovor i stavio ovu vjersku organizaciju, čije je sjedište u drugoj zemlji, iznad zakona naše države.
U godini za nama i naš put ka Evropskoj uniji potpuno je zaustavljen, a bezbjednosne službe ponovo su pale pod srpsko-ruski uticaj. Ustavni sud je blokiran (poslanica Ure Suada Zoronjić bila je 18 puta uzdržana prilikom glasanja), a u blokadi je ostao i Sudski savjet. Razotkrivena je ruska špijunska mreža u Crnoj Gori i raskrinkan državni šverc cigareta, čiji su protagonisti najviši funkcioneri Abazovićeve Ure. Dobili smo i najgori izvještaj Evropske komisije, ali tračak nade da će Crna Gora ipak uspjeti da se otrgne iz kleronacionalističkog zagrljaja i sačuvati svoj građanski, multietnički i multivjerski koncept pružio je Pokret „Ima nas“.
Za Crnu Goru 2022. bila je godina nade, izdaje i velikog razočaranja.
PALI „APOSTOLI“
Abazovićeva koalicija ,,Crno na bijelo“ početkom januara, nakon dvomjesečnih tajnih pregovora sa liderima opozicionih partija, objelodanila je da će napuštiti Vladu i vladajuću kleronacionalističku koaliciju.
Ura je 12. januara podnijela inicijativu za izglasavanje nepovjerenja „apostolskom kabinetu“, a podržalo ih je 27 poslanika opozicije uključujući i DPS.
Skupština Crne Gore je 4. februara izglasala nepovjerenje ,,apostolskoj“ Vladi Zdravka Krivokapića – podržalo je svega 11 poslanika.
Tri dana kasnije, 7. februara razriješen je i predsjednik parlamenta Aleksa Bečić.
ULOGA STRAHINJE BULAJIĆA
Ruske službe pokušale su na sve načine da spriječe izbor manjinske vlade, pa su preko Strahinje Bulajića (DF), tada predsjedavajućeg Skupštine, pokušali da opstruiraju zakazivanje sjednice.
Bulajić se 20. februara sastao sa ruskim obavještajcima Spoljne obavještajne službe (SVR) Viktorom Antipinom i Aleksandrom Perišovom u Danilovgradu, ali nakon što je Pobjeda objelodanila tu informaciju, ruski agent je ubrzo protjeran iz Crne Gore, a pčetkom aprila još četvoro diplomata ruske ambasade proglašeno je personama non grata.
SLOM SUVERENISTA NA CETINJU
Dok je na državnom nivou tadašnja proruska i prosrpska vlada izgubila vlast, u crnogorskoj prijestonici, gdje su ubjedljivu pobjedu na lokalnim izborima odnijele građanske, proevropske snage, ipak, nijesu uspjele da postignu dogovor, pa je SDP sa osam mandata, izbacio iz svih kombinacija DPS, koji je osvojio 14 mandata.
Sklopili su savez sa Starom gardom LSCG koja ima tri odbornička mjesta, uz podršku Ure i Demokrata u lokalnom parlamentu. Za gradonačelnika je 15. februara izabran Nikola Đurašković iz SDP-a.
MANDATAR ABAZOVIĆ, SNP UCJENE I RASPLET
Na državnom nivou, predsjednik Crne Gore Milo Đukanović, nakon konsultacija, 3. marta dao je mandat Dritanu Abazoviću da sastavi 43. Vladu.
U Vladu su ušli SNP, SDP i partije manjinskih naroda, dok je SD Damira Šehovića odbio da pregovara sa Abazovićem.
Abazović je 20. aprila saopštio da će manjinska vlada dobiti mandat na godinu dana i imati 20 ministara (18 ministarstava i dva ministra bez portfelja) i četiri potpredsjednička mjesta.
Toga dana Bulajić, koji je odbijao da zakaže sjednicu, napuštio je funkciju potpredsjednika parlamenta i povukao se iz politike.
Skupština Crne Gore je, 28. aprila, na Cetinju, izabrala 43. Vladu i Dritana Abazovića za premijera, a Danijelu Đurović iz SNP-a za predsjednicu parlamenta.
Manjinsku vladu podržalo je 45 poslanika – DPS-a i LP, koji ne participiraju u toj vladi, koalicije „Crno na bijelo“, SDP-a, SNP-a i manjinskih partija. Poslanici SD-a joj nijesu dali podršku.
DF i Demokrate u ulozi opozicije govorili su da su Abazović i Joković izdali izbornu volju od 30. avgusta 2020, da je posrijedi puč i tražili su vanredne izbore.
PODRŠKA PORFIRIJA PERIĆA
Na prvoj sjednici Abazovićeve vlade, 5. maja, razriješen je vršilac dužnosti direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost, proruski Dejan Vukšić, a imenovan je Savo Kentera. Kako je Vukšić tajnu službu stavio pod punu kontrolu ruske i sprske agenturne mreže, na koji način su Moskva i Beograd bili u posjedu svih podataka, pa i NATO saveznika, zapadni partneri tražili su od Abazovića da na čelo Agencije imenuje osobu od povjerenja zapadnih partnera, a Kenteri su vjerovali.
Istog dana, 5. maja, Skupština je usvojila dopune Zakona o lokalnoj samoupravi kojim je regulisano da izbori u Podgorici i 13 opština budu u istom danu, najkasnije do 30. oktobra. Predsjednik Đukanović nije potpisao zakon, već ga je vratio Skupštini na ponovno odlučivanje, a ona ga usvojila 9. maja, pa su već raspisani izbori u Podgorici i 13 opština odgođeni za 23. oktobar.
Da evropska budućnost Crne Gore nije fokus Abazovića i njegove vlade, bilo je jasno već 12. maja. Umjesto puta ka Evropi oni su se odlučili za staze „srpskog sveta“. Abazović je izmolio pozivnicu za prijem od patrijarha srpskog Porfirija Perića u Manastiru Ostrog gdje mu je saopštio da želi da takozvani temeljni ugovor sa Crkvom Srbije bude potpisan u njegovom mandatu.
TEMELJNA PREVARA
Sa ministrom pravde Markom Kovačem 17. juna počeo je skandaloznu igru kojom je pripremao potpisivanje ovog dokumenta.
Na upozorenja potpredsjednika Vlade i ministra odbrane Raška Konjevića i ministra vanjskih poslova Ranka Krivokapića da bi insistiranje na potpisivanju protivustavnog ugovora sa Crkvom Srbije moglo srušiti Vladu, Abazović je hladno odgovorio: „Ako zbog ugovora treba da se razdvojimo, ja sam tu!“
Ni to nije bilo sve. Abazović je već 7. juna otišao u Ohrid na samit „Otvorenog Balkana“ i „otkrio“ da je Crnoj Gori tu mjesto, iz perspektive njegove vlade.
Ispred zgrade Vlade u Podgorici 4. jula održan je protest zbog Abazovićevih planova, a sa radnog doručka sa ambasadorima EU, tog jutra, organizovanog povodom početka češkog predsjedavanja, Abazoviću je poručeno da „Otvoreni Balkan i ugovor sa SPC nijesu prioriteti Crne Gore“.
Čin izdaje: Patrijarh SPC Porfirije Perić i Dritan Abazović, Podgorica 3. avgust 2022.
Ostao je uzaludan pokušaj predsjednika Đukanovića da 7. jula u dogovoru sa liderima stranaka na vlasti odgodi potpisivanje takozvanog temeljnog ugovora. O spornom ugovoru sa Crkvom Srbije 7. jula, okončan je bez dogovora. Abazović je sjutradan, 8. jula, konstatovao da je Vlada usvojila nacrt temeljnog ugovora, iako bez kvalifikovane većine. SDP je uskratio podršku Vladi, a Predsjedništvo DPS-a odlučilo je, 10. jula, da učini isto.
ČIN IZDAJE
Poslije nekoliko dana, 15. jula, održan je sastanak šefova diplomatija EU i rukovodstva naše države u Vili „Gorica“ sa koga je Žozep Borelj poručio da Crna Gora ima priliku da izabere kojim putem će krenuti.
Predsjednik države i premijer razgovarali su 19. jula i zaključili da nema potpisivanja ugovora sa Crkvom Srbije dok stručni tim ne provjeri ustavnost tog akta, ali je Abazović pratio svoju agendu.
Ignorisao je i upozorenje Brisela da je insistiranjem na temeljnom ugovoru narušio izglede da država dobije Izvještaj o ispunjenju privremenih mjerila (IBAR), oglušio se i o mišljenje CANU da se ugovorom sa SPC ignorišu istorijski izvori o crnogorskom pravoslavlju.
U Vili „Gorica“, 3. avgusta, tajno i bez znanja dijela ministara potpisao je ugovor sa Crkvom Srbije.
Dok je grupa građana, okupljena u blizini Vile, mirno protestovala, helikopter MUP-a Srbije sletio je u policijski kamp na Zlatici i dovezao kler Srpske crkve, na čelu sa Perićem. Ubrzo je Perić na Instagram nalogu obavijestio da je ugovor potpisan.
Ovom činu prisustvovali su ministri: Marko Kovač, Vladimir Joković, Fatmir Đeka, Dragoslav Šćekić i Aleksandar Damjanović.
VELIČANSTVENI 13. JUL U NIKŠIĆU I POLICIJSKA NAMJEŠTALJKA
Da je Abazovićeva vlada samo kontinuitet kleronacionalističke vlasti uspostavljene nakon izbora 2020. godine, pokazalo se i 13. jula, kada se antifašistička Crna Gora, svih nacija i vjera, okupila u Nikšiću da proslavi Dan državnosti sa jasnom porukom da antifašizam nema alternativu.
Brutalna intervencija policije nad mirnim građanima, antifašistima nije zasjenila veličanstvenu proslavu 13. jula u Nikšiću (Foto: Pobjeda/Stevo Vasiljević)
Bio je to veličanstven skup, a pošto je manifestacija okončana, a okupljeni slavlje nastavili u nikšićkim kafanama i kafićima, policija je, nažalost, omogućila grupi kleronacionalista i paravjerske, rusko-srpske organizacije da dođu u kontakt sa građankama i građanima na trgu. Uslijedila je brutalna policijska reakcija, ali samo prema onima koji su bili na antifašističkom skupu.
DF KAO „SLAMKA SPASA“
U avgustu je na inicijativu DPS-a, SDP-a, SD-a i DUA-e, u Skupštini 50 poslanika izglasalo nepovjerenje kabinetu Abazovića, za što su glasale i Demokrate. Abazovićeva vlada srušena je nakon samo 113 dana.
Poslije toga „stara većina“, predvođena DF-om, počela je sa brutalnim gaženjem Ustava, kako bi sebi omogućila vlast.
Ustavni sud blokiran je u septembru, kada je sudija Miodrag Iličković stekao uslov za odlazak u penziju. Sud je ostao bez kvoruma za odlučivanje.
Predsjednik Đukanović 20. septembra predsjednici Skupštine Danijeli Đurović uputio je prijedlog za skraćenje mandata 27. saziva Skupštine Crne Gore, jer nije prihvatio nepotpisani i neblagovremeni prijedlog DF-a, Demokrata, Ure i njihovih manjih partnera da mandatar za sastav nove vlade bude Miodrag Lekić. Poslanici su na sjednici Skupštine 30. septembra, glasovima stare kleronacionalističke većine odbili da inicijativu predsjednika države uvrste u dnevni red.
Plan im je bio da potpredsjednica Skupštine Branka Bošnjak, na što je ona pristala, preuzme ingerencije predsjednika zemlje i da mandat Lekiću. To su spriječili poslanici DPS-a i SDP-a jer nijesu glasali za smjenu Danijele Đurović.
SKAJ APLIKACIJE
U međuvremenu, u avgustu su se pojavile informacije koje nedvosmisleno ukazuju na veze Abazovića, ali i parlamentarne većine iz 2020. godine, sa mafijom, prvenstveno škaljarskim klanom. M portal počeo je da objavljuje transkripte „Skaj aplikacije“ preko koje su kriminalci razmjenjivali informacije, a u tim komunikacijama direktno se pominje Abazović, kojeg zovu „brat naš“, ali i još nekoliko aktera parlamentarne većine.
Iz tih transkripata javnost je upoznata i sa jezivim scenarijem koji su mafija, tadašnja opozicija i Crkva Srbije pripremali Crnoj Gori za slučaj da izgube izbore 30. avgusta 2020.
ANB OPET U RUSKOJ MREŽI
Pošto je Abazovićeva vlada oborena u avgustu, on je počeo sa pripremama da ANB opet vrati proruskim agentima. Smijenio je 7. oktobra Sava Kenteru, odmah pošto je Agencija privela kraju dvije međunarodne istrage – raskrinkavanje ruske špijunske mreže u Crnoj Gori i državni šverc duvana. Obje istrage vodile su do funkcionera Abazovićeve Ure. Zbog šverca duvana prije nekoliko dana uhapšen je Rade Milošević, blizak Abazovićev partijski saradnik koji je bio direktor Uprave prihoda i carina.
Pošto je smijenio Kenteru, na čelo ANB Abazović je imenovao „preletača“ Borisa Milića, koji se 2020. odmah stavio u službu proruskog Vukšića, a kada je bilo izvjesno da će Agenciju preuzeti neko drugi, usluge je ponudio Abazoviću, a podatke mu je dostavljao preko bliskog prijatelja Artana Kurtija. Još u julu Abazović je Kurtija imenovao za generalnog inspektora u ANB, ali za Kenterinog mandata on nije imao pristup tajnim podacima. Poslije imenovanja Milića, Agencijom, suštinski, rukovodi Abazovićev prijatelj – Kurti.
Nakon što se riješio Kentere, odlazeći premijer 22. oktobra oslobodio se i prozapadnih ministara – vanjskih poslova Ranka Krivokapića i odbrane Raška Konjevića iz SDP-a. Vladu je tada napuštio ministar bez portfelja Adrijan Vuksanović.
Interesantno je da je, nešto kasnije, krajem novembra, Abazoviću „okrenula leđa“ i njegova partijska saradnica – potpredsjednica Vlade i ministarka evropskih integracija i potpredsjednica Ure Jovana Marović. Na sve funkcije podnijela je ostavke zbog sukoba sa Abazovićem oko „Otvorenog Balkana“.
KOALICIJA OKO DPS IZGUBILA PODGORICU
Lokalni izbori u više crnogorskih gradova održani su 23. oktobra kada je koalicija oko DPS-a, nakon 24 godine, izgubila vlast u glavnom gradu Podgorici. Koaliciju je predvodio aktuelni gradonačelnik Ivan Vuković.
Osim Podgorice, DPS je izgubio Pljevlja, Danilovgrad, Žabljak, Kolašin i Zetu koja je doskoro bila gradska opština u okviru glavnog grada.
Većinu u Podgorici u kojoj živi gotovo trećina stanovnika Crne Gore osvojile su kleronacionalističke stranke pobjednice parlamentarnih izbora iz 2020. i novoformirani pokret proizašao iz te vlade Krivokapićevih ministara „apostola“,
Milojka Spajića i Jakova Milatovića – „Evropa sad“. Milatović je kandidat za gradonačelnika, a zbog ustavnih žalbi i nefunkcionalnosti Ustavnog suda još nijesu proglašeni konačni rezultati.
USTAVNI PUČ
Glasovima „stare“ većine u crnogorskom parlamentu 1. novembra, bez prisustva opozicije, izglasane su izmjene Zakona o predsjedniku države koje predviđaju niz neustavnih odredbi kojima su poslanici DF-a, Demokrata, Ure, SNP-a namjeravali da primoraju Mila Đukanovića da predloži Lekića za mandatara za sastav 44. vlade ili da ga, u protivnom, izopšte iz te procedure.
Đukanović je odbio da potpiše taj zakon, a Venecijanska komisija, 9. decembra, preporučila je da se ne usvajaju izmjene. Uprkos njihovom i upozorenjima najviših evropskih zvaničnika i SAD-a, poslanici kleronacionalističke većine 12. decembra ponovo su izglasali zakon i u parlamentu izvršili ustavni puč, od kada DPS bojkotuje rad parlamenta. Đukanović je 16. decembra potpisao zakon.
PUT U SUNOVRAT
Vlast se ne osvrće na nikad oštrije reakcije međunarodne zajednice i upozorenja da Crna Gora rizikuje zaustavljanje procesa pristupanja EU već u januaru ili februaru.
Otkazan je sastanak Parlamentarnog odbora Evropske unije i Crne Gore za stabilizaciju i pridruživanje (POSP) koji je bio zakazan za 14. decembar.
Specijalni izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar, prilikom posjete našoj zemlji 16. decembra, poručio je parlamentarnoj većini da ne pokušavaju da formiraju novu vladu na osnovu izmjena Zakona o predsjedniku.
Ministri vanjskih poslova Slovenije i Austrije Tanja Fajon i Aleksander Šalenberg 21. decembra upozorili su da bi bilo problematično formirati vladu na osnovu izmjena Zakona o predsjedniku.
Parlamentarna većina 26. decembra uputila je predsjedniku države prijedlog sa 41 potpisom da mandatar bude Miodrag Lekić i zaprijetili da će ako on ne pristane oni postupiti po „svom“ zakonu.
Đukanović je odbio da učestvuje u ovoj neustavnoj proceduri, pa je predsjednica parlamenta Danijela Đurović, na sjednici 28. decembra, zadala završni udarac u gaženju Ustava saopštavajući da je Miodrag Lekić mandatar.
Bahata parlamentarna većina je 27. decembra u crnogorskom parlamentu izvela još jedno pravno nasilje, da bi protivustavno preuzeli vlast u Podgorici. Usvojili su amandmane na Prijedlog izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi, kojim je predviđeno da, ukoliko nadležna izborna komisija ne objavi konačne rezultate izbora u roku od 60 dana od njihovog održavanja, aktuelnom sazivu lokalnog parlamenta mandat prestaje po sili zakona. U tom slučaju, kako se navodi, Vlada aktom konstatuje prestanak mandata Skupštini opštine i na prijedlog ministarstva imenuje Odbor povjerenika.
CrnogorsKi odgovor: Protest Pokreta ,,Ima nas“, Podgorica 20. decembar 2022. (FOTO: Stevo Vasiljević/Pobjeda)
IMA NAS – TRAČAK NADE
Evropske i građanske snage, predstavnici civilnog sektora i građanski aktivisti okupljeni u Pokretu „Ima nas“ počeli su da organizuju građanske proteste koje formalno prijavljuje izvršni direktor NVU Forum slobodnih građana „Luča“ Nebojša Mrvaljević.
Prvi je održan 8. novembra ispred Skupštine Crne Gore, kada je više od 17 hiljada građana stalo u odbranu Ustava Crne Gore i državnih institucija, sa zahtjevima da se povuče prijedlog izmjena Zakona o predsjedniku, da se organizuju vanredni izbori i postigne dogovor o sudijama Ustavnog suda.
Drugi protestni skup održan je 18. novembra, kada se u Podgorici okupila oko 21 hiljada građana, dok je treći organizovan 29. novembra. U organizaciji Pokreta „Ima nas“, 12. decembra, kada je usvajan Zakon o predsjedniku, u znak protesta blokirano je više saobraćajnica u Podgorici. Četvrti protestni skup održan je 1. decembra, poslije kojeg su građanke i građani mirnom šetnjom došli ispred zgrade Delegacije EU u Podgorici gdje je pročitan proglas koji je potpisalo 60 hiljada ljudi.
Posljedice ruske agresije na Ukrajinu
Ruski predsjednik Vladimir Putin 24. februara, srušio je mir u Evropi izvršivši brutalnu agresiju na Ukrajinu, demokratsku zemlju od 44 miliona stanovnika i time započeo prvi veliki rat na tlu Evrope nakon Drugog svjetskog rata.
Agresija na Ukrajinu dramatično je promijenila geostratešku sliku Evrope, njen bezbjednosni okvir i sva pravila na kojima počiva evropski poredak.
Bio je to poseban izazov za Crnu Goru koja je u tom trenutku imala vlast koju su činile proruske stranke.
Srećna okolnost je bila što je naša država članica NATO-a pa je to usporilo ruska nastojanja da, posredstvom Crkve Srbije i satelitskih političkih partija, destabilizuje Crnu Goru. Dugo je tadašnji odlazeći premijer Zdravko Krivokapić odbijao da uvede sankcije Rusiji, kao što su to članice EU, NATO-a i SAD.
Organizacije bliske Crkvi Srbije organizovale su „spontane“ omanje proteste podrške Rusiji i Putinu u Nikšiću i Podgorici.
Evropska i građanska Crna Gora nedvosmisleno je stala na ukrajinsku stranu. Zahtijevali su usklađivanje crnogorske politike sa EU i NATO-om. To je učinila manjinska vlada, ali je Abazović, nešto kasnije, učinio zaokret ka „srpsko-ruskom svetu“, umjesto da povede Crnu Goru ka EU koja je zbog ruske agresije na Ukrajinu otvorila širom vrata. Najavljeni ulazak DF-a u vladu dodatno će našu zemlju udaljiti od Evropske unije i gurnuti je dublje u ruski zagrljaj.
Građani Cetinja su sto dana svakodnevno u znak podrške ukrajinskom narodu organizovali protestne šetnje. Na Dvorskom trgu svakog dana obojili su po ploču u boji ukrajinske zastave. Nakon sto dana Cetinjani su šetnje organizovali svakog 24. u mjesecu.
