Kada je, početkom 20. vijeka, Pančo Vilja proslavio i vodio Meksičku revoluciju, jedan slavni guverner Venustiano Karanca tu se sklonio. I tada je grad dobio nadimak „revolucionarna prijestonica“. Ermosiljo je tada, prije malo više nego vijek, imao jedva 14.000 stanovnika. Sad – knap oko milion
Egzotični grad naših emigranata
Pima starosjedioci, s obje strane rijeke Rio Grande i granice koja je sad pretvorana u žicu ili zid, jedni druge nazivaju Odham. „Narod rijeke“. Ono „Pima“ je bila prva riječ koji su kolonisti čuli od njih. Na njihovom jeziku to znači: „Ne znam“. Bijelom čovjeku dovoljno za ime.
Zato su, prvim čuvenim američkim istraživačima Kalifornije, poput Stivena Votsa Kirnija, rijetki pružali pomoć. Usred Američkog građanskog rata, čuvali izbjeglice i nijesu gledali ko dolazi iz zemalja vojske Sjevera, a ko sa Juga. U doba Zlatne groznice – najbolji vodiči.
Potom su one rijeke iz njihovog imena počele da presušuju. I počela je velika glad; narod Pima i sada vjeruje da je to bio planirani genocid. I s američke, i sa meksičke strane. Ostalo ih je približno 20.000.
Od svih starosjedilaca Meksika (nećemo ih, vala, više zvati Indijanci), najstrašniji ratnici uz Apače bili su pripadnici naroda Seri. Najduže su ratovali sa španskim osvajačima i najbolje sačuvali kulturu, tamo u državi Sonora, u pustinji blizu Zaliva Kalifornije.
Seri običaji znače duboku konekciju sa morem i pustinjom. I tu, na obali, vjekovima, kažu i hiljadama godina, živjeli su – sami. Do kolonizacije; negdje krajem 17. vijeka, većina muškaraca je pobijena, a djeca vođena u roblje. Sada narod Seri broji 1.000 duša.
I Seri i Pime i dalje žive u Ermosilju, u srcu Sonore. Grad sa približno milion ljudi u srcu pustinje; u modernom vremenu prepoznat kao jedan od pet najboljih za život u cijelom Meksiku. Ermosiljo – to je jedna od onih uspješnih priča Latinske Amerike koja se tiče brze industrijalizacije u modernom vremenu. Važan je centar automobilske industrije. Čitaj: to je veliki grad blizu granice, gdje američke mega-giga-kompanije poput „Forda“ otvaraju fabrike jer je satnica za radnike mnogo jeftinija.
Prvi bijeli ljudi trajno nastanjeni u današnjem Ermosilju bili su misionari Gospe od anđela; jedan stari fratar se tamo početkom 18. vijeka proslavio mireći zaraćene domoroce tako što im je otkrivao Hrista. A koji nijesu htjeli takav mir, Španci su koju deceniju kasnije proganjali, skoro do istrebljenja.
Kada je, početkom 20. vijeka, Pančo Vilja proslavio i vodio Meksičku revoluciju, jedan slavni guverner Venustiano Karanca tu se, u Ermosilju, sklonio. I tada je grad dobio nadimak „revolucionarna prijestonica“. Ermosiljo je tada, prije malo više nego vijek, imao jedva 14.000 stanovnika. Sad – knap oko milion.
Prvo su, tamo u drugoj deceniji 20. vijeka, došli Kinezi. Hiljade imigrantskih porodica sa druge strane Pacifika – i ponovo neki nerazumljivi jezik. A onda su počeli da dolaze iz Istočne Evrope. O njima, ipak, malo kasnije…
Znate kakvo je ljeto to tamo u pustinji, u centru modernog industrijskog Meksika? U junu, julu i avgustu maksimalna dnevna rijetko bude ispod 40, a dostiže i 48, 49 Celzijusa. Samo u četiri mjeseca tokom godine prosjek maksimalne dnevne bude ispod 30 stepeni…
Neke plave agave, drvo meskita ili palo verde su zaslužni, da u i oko grada bude makar neke vegetacije. Puma, kojot, ris ili američki crni medvjed – sve je to, doduše, rjeđe nego ranije, uobičajen kolorit u tihoj okolini Ermosilja.
E, u tom Ermosilju živi približno 300 porodica potomaka onih doseljenika iz Crne Gore koji su tu došli uglavnom prije vijek ili još koju deceniju. Najveća su crnogorska zajednica u Meksiku. I njihovo mjesto lokalci popularno zovu „La Vićada“. Naravno, po onom „-vić“ iz prezimena…Neka ovaj tekst bude jedna slika mjesta njihovog života i vjekovanja, o kojem tako malo znamo.
Pobjeda
